In mijn vorige column ben ik ingegaan op het recht op vrije advocaatkeuze bij een rechtsbijstandsverzekering. Zoals uitgelegd: in geval sprake is van een procedure kan een rechtsbijstandsverzekeraar u in beginsel niet ‘dwingen’ gebruik te maken van aan de verzekeraar gelieerde personen. In deze column wordt ingegaan op de betekenis van het woord procedure. Kunt u uw recht op vrije advocaatkeuze in ieder mogelijke procedure uitoefenen?
Procedures worden o.a. gevoerd voor de kantonrechter, de bestuursrechter of de civiele rechter. Het is in dergelijke gevallen de rechter die bindend zal beslissen in de procedure. Het recht op vrije advocaatkeus is in dergelijke gevallen duidelijk. Relevante wet- en regelgeving bepaalt immers dat in geval van een gerechtelijke of administratieve procedure recht op vrije advocaatkeuze bestaat. Er bestaan echter ook procedures waarin een rechter niet oordeelt. Bestaat in dergelijke procedures ook recht op vrije advocaatkeus?
Deze laatste vraag heeft inmiddels tot nieuwe vragen van de Hoge Raad aan het Europese Hof geleid. Het betreft in die kwestie een UWV-ontslagprocedure, een procedure waarin de werkgever toestemming vraagt om de arbeidsovereenkomst te mogen opzeggen. Een rechter oordeelt niet in die procedure. De verzekeraar weigert daarom vrije advocaatkeus. De Hoge Raad heeft voorshands haar oordeel uitgesproken. Ook de procedure bij het UWV moet worden aangemerkt als procedure in de zin van de wet. De Hoge Raad oordeelt dat uit het Europees recht niet voortvloeit dat een beslissing door een rechter vereist is. Daarnaast oordeelt de Hoge Raad dat het Europees recht en de nationale wet de belangen van de verzekerden pogen te beschermen, vanwaar een ruime uitleg aan het woord procedure dient te worden toegekend. Ander relevant aspect betreft de omstandigheid dat in de betreffende procedure burgerrechten aan de orde komen. Ook op grond daarvan neigt de Hoge Raad naar vrije advocaatkeus in procedures waarin wordt geoordeeld door een ander dan een rechter.
Vrije advocaatkeus bestaat derhalve wanneer een rechter een beslissing dient te nemen in een procedure. Of ook in andere gevallen sprake is van een procedure waarvoor recht op vrije advocaatkeus bestaat, zal in de nabije toekomst door het Europees Hof en de Hoge Raad (verder) worden beslist. Wordt vervolgd.